Cơ điện HUẾ HƯƠNG chuyên:
- Quấn mới, sửa chữa động cơ điện, mô tơ điện các loại....
- Máy phát điện.
- Nồi cơm điện, quạt điện....
- Nhận làm kích điện
Tiếng Anh chuyên ngành dùng để chỉ hiện tượng mất pha : phase loss, phase failure, phase missing.
Tiếng anh chuyên ngành dùng để chỉ hiện tượng đảo pha : phase sequence, phase reversal.
Chuyện mất pha trong hệ thống điện 3 pha gây ra những hậu quả lớn không còn lạ gì với dân kỹ thuật điện, nhất là dân bảo trì điện trong các xưởng có các động cơ 3 pha. Tôi không muốn nói về các hư hỏng mà nó gây ra cho bạn, cho thiết bị của bạn. Một khi bạn tìm đến và đọc bài viết này có nghĩa là bạn đã hoặc trong tương lai gần sẽ đối mặt với nó.
Bạn có thể tự lắp mạch bảo vệ mất pha bằng 2,3 relay kiếng mà theo bạn là rất hiệu quả và rẻ tiền. Tôi chỉ muốn nói với bạn rằng : đã có những người phải thú nhận mạch đó hoạt động kém hiệu quả trong hệ thống điện công nghiệp.
Trong phạm vi bài viết này tôi sẽ giới thiệu các ứng dụng của relay bảo vệ mất pha, đảo pha MX100A của Mikro (Malaysia) vào các trường hợp cụ thể.
Thứ nhất : Bảo vệ mất pha và đảo pha trong hệ thống điện.
Bảo vệ mất pha dùng chủ yếu cho các tải 3 pha mà tại đó nếu mất 1 trong 3 pha thì sẽ gây ra sự hoạt động sai ví dụ động cơ ba pha khi mất 1 pha thì dễ bị cháy, chỉnh lưu 3 pha nếu mất 1 pha thì điện áp DC ngõ ra có thể bị thay đổi vv.
Bảo vệ đảo pha sử dụng trong trường hợp động cơ 3 pha truyền động trong các hệ thống mà chiều quay đã được ấn định và sẽ gây ra hư hỏng nếu nhấn nút chạy thuận mà động cơ lại chạy ngược. Việc đảo pha chỉ có thể xảy ra khi tiến hành sửa chữa, thay thế máy biến áp hoặc đường dây.
Relay Mikro MX100 được thiết kế sử dụng cho đế cắm 11 chân. Hình ảnh relay và sơ đồ chân như sau :
Ở trạng thái không cấp điện thì tiếp điểm 1-3 hở, tiếp điểm 1-4 đóng.
Nếu được cấp nguồn 3 pha 3 dây hoặc 3 pha 4 dây đúng thứ tự pha thì tiếp điểm 1-3 đóng lại, tiếp điểm 1-4 mở ra. Đèn báo cuộn dây sáng và đèn báo tiếp điểm sáng thể hiện trạng thái lưới điện đủ pha và đúng thứ tự pha. Đây là trạng thái thường trực khi ta sử dụng relay này.
Nếu mất ít nhất 1pha thì sẽ có những hiện tượng sau xảy ra : Đèn báo tiếp điểm tắt hoặc đèn báo cuộn dây và đèn báo tiếp điểm đều tắt; tiếp điểm 1-3 hở, tiếp điểm 1-4 đóng lại.
Nếu có hiện tượng đảo pha xảy ra thì đèn báo tiếp điểm sẽ tắt đồng thời tiếp điểm 1-3 sẽ mở ra, 1-4 sẽ đóng lại.
Thứ 3 : Ứng dụng Mikro MX100 trong mạch sử dụng contactor.
Lấy ví dụ mạch khởi động động cơ. Mạch không sử dụng relay bảo vệ mất pha, đảo pha có sơ đồ như sau :
Sơ đồ có sử dụng relay bảo vệ mất pha, đảo pha Mikro MX100A như sau :
So sánh 2 sơ đồ ta sẽ thấy ngay được những việc cần làm khi muốn gắn thêm relay bảo vệ mất pha đảo pha cho mạch chưa có bảo vệ mất pha đảo pha.
Thứ 4 : Ứng dụng Mikro MX100 trong mạch sử dụng MCCB.
Đối với mạch điện được cấp nguồn bằng MCCB, ta muốn khi có hiện tượng mất pha, MCCB sẽ tự động nhảy (tác động). Ta cũng biết rõ MCCB được chế tạo chỉ tác động khi có hiện tượng ngắn mạch hoặc quá tải. Tuy vậy ta vẫn có thể buộc MCCB tác động bằng cách sử dụng phụ kiện "Shunt Trip". Shunttrip là phụ kiện được lắp vào MCCB giúp ta buộc MCCB nhảy bằng cách đưa điện vào cuộn dây của Shunt trip.
Để cấp điện vào Shunttrip khi có hiện tượng mất pha, đảo pha, cần gắn dùng tiếp điểm thường đóng 1-4. Tuy nhiên ta cần lưu ý là khi chưa được cấp nguồn thì tiếp điểm này vẫn đang đóng. Do vậy, nếu sử dụng nguồn dưới MCCB để cấp vào Mikro MX100A, rất có thể khi ta vừa đóng MCCB thì shunttrip đã được cấp nguồn làm MCCB tác động. Để tránh tình trạng này ta có thể sử dụng dùng nguồn trên MCCB để cấp cho MX 100 theo sơ đồ sau :
Sơ đồ trên có nhược điểm là giả sử tiếp điểm của MCCB hư hỏng, lúc này nguồn cấp ra tải mất pha nhưng Mikro MX100Akhông phát hiện được.
Nguồn cấp cho Mikro MX100 vẫn có thể lấy dưới MCCB để khắc phục sự cố trên. Tuy nhiên cần khắc phục tình trạng MCCB sẽ tác động ngay khi đóng MCCB. Ta có thể dùng thêm 1 relay thời gian khống chế không cho Shunttrip tác động khi ta thao tác đóng nguồn (dùng tiếp điểm thường mở đóng chậm).
Thứ 5 : Ứng dụng Mikro MX100 trong mạch sử dụng ACB.
ACB (Air Circuit Breaker : máy cắt không khí) thường được sử dụng trong các xưởng lớn. ACB linh động hơn MCCB nhờ các phụ kiện giúp ta có thể thao tác đóng và cắt ACB bằng tín hiệu điện. Người ta thường sử dụng kết hợp 2 hoặc nhiều hơn 2 ACB để tạo thành các bộ chuyển nguồn tự động (ATS : Automatich Transfer Switch).
Việc ứng dụng Mikro MX100 trong mạch sử dụng ACB cơ bản cũng tương tự như với MCCB. Điểm cần lưu ý là khi MX100 phát hiện mất pha, đảo pha. Ngoài việc cấp nguồn cho SHT tác động ACB ta còn phải ngăn không cho bộ điều khiển đóng lại ACB để tránh tình trạng đóng cắt lặp lại nhiều lần ảnh hưởng đến tuổi thọ ACB.
Lưu ý chung cho cả 2 trường hợp sử dụng Mikro MX100A cho mạch sử dụng MCCB và ACB chính là trường hợp mất đúng pha lấy điện áp cấp cho shunttrip. Chúng ta có thể phòng trường hợp này bằng cách trang bị nguồn dự phòng hoặc lắp mạch dùng nguồn cấp cho shunt trip ở cả 3 pha theo thứ tự ưu tiên (Nếu có pha R thì dùng R, nếu mất pha R thì dùng pha S, nếu mất pha R và S thì dùng pha T).
Nếu cần tăng số tiếp điểm của Mikro MX100A để phục vụ cho các mạch điều khiển, ta có thể dùng thêm Relay trung gian.
Việc bảo vệ tải (động cơ, thiết bị điện : dân dụng, công nghiệp...) nhằm tránh những lỗi sai xót khi nguồn điện bị mất pha (mất 1 trong số 3 pha điện). Là việc cần thiết phải làm trong quá trình thiết kế tủ điện bảng điện, để hạn chế thiệt hạn, cũng như vật chất trong quá trình vận hành máy móc.
Dùng relay trung gian (relay kính), trong quá trình thiết kế và thi công hệ thống điện công nghiệp và dân dụng là việc làm thường xuyên của các kỹ sư điện. Thay thế cho những bộ bảo vệ mất pha được tích hợp sẵn. Ưu thế mạch bảo vệ mất pha 3 pha dùng relay (rờ le), tiết kiệm chi phí, độ ổn định thiết bị tùy thuộc vào nguồn gốc xuất xứ. Và cũng thấy thường xuyên trong các tủ điện công nghiệp nhằm phục đích một mục đích duy nhất, đơn giản là bảo vệ khi mất một trong 3 pha hệ thống điện, từ đó dẫn đến việc ngưng cấp nguồn điều khiển cho hệ thống. Tránh gây ra những thiệt hại to lớn (như cháy động cơ điện, thiết bị máy móc hoạt động không đúng tải, chập chờn...).
+ Nguyên lý hoạt động của mạch bảo vệ mất pha trên.
- Đây là một phần trong bản thiết kế, đơn giản nhưng vẫn đảm bảo các các yêu cầu bảo vệ thiết bị nếu xảy ra quá trình nghẽn mạch, quá tải. - Đồng hồ báo Volt kế, giúp người vận hành kiểm tra tình trạng nguồn cấp (cao áp, thấp áp, lệnh pha...) thông qua chuyển đổi vị trí công tắc chuyển mạch. - Cầu chì 5A bảo vệ khi xảy ra tình trạng quá tải. - Đèn H1,2,3 báo tình trạng nguồn điện của 3 pha. - Relay (RL1, RL2, RL3), hoạt động (đóng cuộn hút khi có nguồn cấp 220VAC). - MCB 6A, nhằm mục đích đóng cắt nguồn điện hệ thống điều khiển. - Tiếp điểm (RL1, RL2, RL3), thường hở khi cuộn coil relay (RL1, RL2, RL3) bị mất nguồn, dẫn đến việc ngưng cấp nguồn cho hệ thống điều khiển. - Nút nhấn khẩn cấp (E- Stop), dùng trong những trường hợp khẩn cấp và tiếp điêm thường là NC.
+ Ứng dụng.
- Trong công nghiệp, dân dụng (bảo vệ khi bị mất 1 hoặc 3 pha).+ Ưu điểm. - Tiết kiệm chi phí.
+ Nhược điểm
- Chỉ dùng vào mục đích bảo vệ khi mất 1 hoặc 3 pha điện. - Số lượng nút nối dây nhiều, tốn kém thời gian lắp đặt. - Khó khăn, phức tạp trong quá trình bảo trì. - Chưa thể tối ưu trong quá trình thiết kế tủ.
- Phải kết nối với một số thiết bị khác để bảo vệ cao thấp dòng ,cao thấp áp, đảo pha (thứ tự pha), tần số, hay cos phi...
- Độ bền độ, độ tin cậy tùy thuộc vào thiết bị nguồn gốc xuất xứ.
I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU
1. Mục đích
– Luyện tập kỹ năng xác định đầu đầu, đầu cuối của động cơ
– Củng cố kỹ năng sử dụng các dụng cụ đo điện
2. Yêu cầu
– Xác định đúng cực tính các đầu dây
– An toàn trong quá trình luyện tập
II. ĐIỀU KIỆN CHO BÀI HỌC
1. Thiết bị, vật tư
– Động cơ điện ba pha
– 6 miếng bìa nhỏ để đánh dấu 6 đầu dây
– Dây đơn mềm 1x1,5
– Nguồn điện một chiều 9V, nguồn điện xoay chiều 150V
2. Dụng cụ
– Kìm, kéo, dao con, tuốcnơvít, đồng hồ đo vạn năng, điện kế một chiều, đèn báo
III. NỘI DUNG
1. Xác định bằng dòng điện một chiều
a. Bước 1: Đo thông mạch từng pha
Dùng đồng hồ vạn năng để ở thang đo điện trở, đo thông mạch để xác định hai đầu của một pha. Ta làm như sau:
Một đầu que đo để vào một đầu dây bất kỳ (đầu A), que đo thứ hai lần
lượt đặt vào năm đầu dây còn lại nếu kim đồng hồ báo ở đầu dây nào thì
đó là hai đầu của một pha (pha A - X), ta đánh dấu lại
Bằng cách tương tự ta di chuyển đầu que đo để xác định các đầu của hai
pha còn lại. Đánh dấu pha một là: A và X; Pha hai là: B và Y; Pha ba là C
và Z
b. Bước 2: Cách xác định
Nối pha A – X với nguồn điện qua một công tắc đầu A nối với cực (+) đầu X
nối với cực (-). Nối pha B – Y với điện kế một chiều (đầu B nối với cực
(+) của điện kế, đầu Y nối với cực (-) của điện kế)
Tiến hành đóng ngắt công tắc, nếu kim điện kế quay về bên phải thì
đầu B cùng cực tính với đầu A. Nếu kim điện kế quay về bên trái thì đầu B
ngược cực tính với đầu A (ta phải đổi lại)
Di chuyển điện kế sang pha thứ ba
Tiến hành đóng ngắt công tắc, nếu kim điện kế quay về bên phải thì đầu C
cùng cực tính với đầu A. Nếu kim điện kế quay về bên trái thì đầu C
ngược cực tính với đầu A (ta phải đổi lại)
2. Xác định bằng dòng điện xoay chiều:
a. Bước 1: Đo thông mạch từng pha (Tương tự như xác định bằng dòng điện một chiều)
b. Bước 2: Cách xác định
Pha A mắc nối tiếp với pha B (A nối với B), hai đầu (X–Y) đưa ra nguồn. Pha C được nối với đèn thử
Đóng cầu dao, kết quả xảy ra hai trường hợp:
+ Trường hợp 1: Bóng đèn không sáng: A – B cùng cực tính
Trường hợp 2: Bóng đèn sáng: A – B khác cực tính
Xác định pha C: Pha B mắc nối tiếp với pha C (B nối với C), hai đầu (Y – Z) đưa ra nguồn. Pha A được nối với đèn thử
Đóng cầu dao, kết quả xảy ra hai trường hợp
+ Trường hợp1: Đèn không sáng: B – C cùng cực tính
+ Trường hợp 2: Đèn sáng: B – C khác cực tính
3. Những sự cố thường gặp
- Hiện tượng: Đo thông mạch điện trở các pha khác nhau
+ Nguyên nhân: Do động cơ bị chập, cháy, hỏng...
- Hiện tượng: Điện kế, đèn báo hoạt động chập chờn
+ Nguyên nhân: Do các điểm tiếp xúc không tốt
+ Khắc phục: Kiểm tra lại các điểm tiếp xúc
* Đấu dây ra hộp nối
Sau khi xác định chính xác tên cho các đầu dây của động cơ, ta đấu vào hộp đấu dây theo thứ tự như hình vẽ
Để
tra kích thước các loại vòng bi chúng ta thường sử dụng các bảng tra
vòng bi thông dụng của SKF, tuy nhiên trong các chuyên mục tiếp theo
trang web đại lý vòng bi xin giới thiệu thêm các bảng tra vòng bi NTN
cũng là một trong các hãng vòng bi được rất nhiều người sử dụng hiện
nay. Các bảng tra kích thước vòng bi NTN trước đây dưới dạng file PDF
thường đi theo sê ri vòng bi và không có cột tốc độ giới hạn, từ sau
những năm 2010, các bảng tra này đã được cải tiến làm cho việc tra cứu
vòng bi khá tiện lợi.
Về
cơ bản thì các ký hiệu vòng bi của NTN cũng giống như một số hãng khác
như bảng tra vòng bi SKF, bảng tra vòng bi NSK, phần đầu là các số hiệu
chủng loại vòng bi là giống nhau, chúng chỉ khác ở phần hậu tố tức phần
chữ phía sau các số. Trong phần này trang web đại lý vòng bi xin giới
thiệu bảng tra kích thước vòng bi cầu NTN thông dụng.
Kích thước vòng bi NTN
Trên đây là các thông số kích thước vòng bi NTN. So sánh bảng tra vòng
bi giữa các hãng chúng ta thấy để phân biệt các loại vòng bi của SKF và
NSK được bố trí theo hàng, mỗi loại vòng bi có 1 hàng riêng biệt ví dụ
vòng bi 6207, 6207 - 2Z, 6207 - 2RS1 v.v. Trong khi của NTN được bổ xung
thêm cột ví dụ vòng bi 6208 ZZ, 6208 LLB, 6208 LLH, 6208 LLU, trong đó
NTN định nghĩa rõ ràng các ký hiệu ZZ, LLB, LLH, LLU là kiểu nắp chặn
hở, kín hoặc rất kín v.v.
Vòng bi một dạng của ổ đỡ trục, đây là cơ cấu cơ khí giúp giảm thiểu
lực ma sát bằng cách chuyển ma sát trượt của 2 bộ phận tiếp xúc nhau khi
chuyển động thành ma sát lăn giữa các con lăn hoặc viên bi được đặt cố
định trong một khung hình khuyên. Vòng bi còn được gọi là ổ lăn hoặc bạc
đạn.
Trong công nghiệp bánh xe, thường các bánh xe loại tốt hoặc tải trọng
lớn thường được lắp vòng bi. Về cơ cấu và chủng loại vòng bi dùng cho
công nghiệp bánh xe bạn đọc có thể đọc bài viết chuyên ngành tại đây.
Trong bài viết này, Blog bánh xe xin cung cấp bảng tra kích thước
vòng bi sắp xếp theo đường kinh trục. Ở VN ta thường dùng vòng bi bạc
đạn rãnh sâu theo tiêu chuẩn KS B 2030. Hướng dẫn tra:
D: Đường kính ngoài vòng bi
d: đường kính trục
T: độ dày vòng bi
Đơn vị: mm
Ngày nay, thương hiệu vòng bi SKF luôn là lựa chọn hàng đầu
của các máy móc công nghiệp. Nhưng hiện tại, vòng bi SKF có rất nhiều
mẫu mã, thông số khác nhau vì vậy lựa chọn được vòng bi đúng cho loại
máy mình cần rất khó khăn. Hôm nay, Chuyenvongbi sẽ hướng dẫn các bạn
cách tra cứu vòng bi SKF đơn giản nhất để phù hợp với thông số máy móc
mà bạn cần. 1.Ký hiệu dải ổ lăn
Với vòng bi công nghiệp SKF, mỗi ổ lăn tiêu chuẩn đều thuộc về một
dải ổ lăn nào đó, được nhận biết bằng ký hiệu cơ bản bỏ đi thành phần
xác định kính cỡ ổ lăn. Ký hiệu
dải ổ lăn thường bao gồm một tiếp vị ngữ A, B, C, D, hoặc E hoặc các chữ
cái kết hợp lại như CA. Những tiếp vị ngữ này thể hiện sự khác biệt về
các thiết kế bên trong như góc tiếp xúc. Những ký hiệu dải ổ lăn thông
dụng nhất được nêu trong giản đồ 3 phía trên hình vẽ ổ lăn. Những số ghi
trong ngoặc sẽ không có trong ký hiệu dải ổ lăn. 2.Tiếp đầu ngữ
Các tiếp đầu ngữ được sử dụng để chỉ các thành phần của vòng bi và
thường theo sau bằng ký hiệu của toàn bộ ổ lăn hoặc dùng để tránh nhầm
lẫn với ký hiệu của những ổ lăn khác.
Tiếp đầu ngữ được sử dụng trước ký hiệu của ổ côn theo hệ thống được
mô tả trong Tiêu chuẩn ANSI/ABMA 19 (chủ yếu) cho ổ lăn hệ inch. – GS: Vòng đệm ổ của ổ đũa chặn. – K: Bộ con lăn đũa chặn và vòng cách. – K- Cụm vòng trong với các con lăn và vòng cách ghép lại (cone), hoặc vòng ngoài (cup) của ổ đũa côn hệ inch theo tiêu chuẩn ABMA. – L: Vòng trong hoặc vòng ngoài rời của ổ lăn có thể tách rời. – R: Cụm vòng trong hoặc vòng ngoài lắp với bộ con lăn (và vòng cách) của ổ lăn có thể tách rời. – W: Ổ bi đỡ bằng thép không rỉ. – WS: Vòng đệm trục của ổ đũa chặn. – ZE: Ổ lăn có chức năng SensorMount. 3.Tiếp vị ngữ
Các tiếp vị ngữ được sử dụng đễ biểu thị một số khác biệt về thiết kế
hoặc thay đổi so với những thiết kế cơ bản hay thiết kế tiêu chuẩn. Các
tiếp vị ngữ được chia ra làm nhiều nhóm và để xác định nhiều đặc tính
khác nhau thì những tiếp vị ngữ được sắp xếp theo thứ tự được mô tả
trong
Những tiếp vị ngữ thường được sử dụng nhất được liệt kê sau đây. Lưu ý
rằng không phải tất cả các loại đặc biệt này đều có sẵn hàng.
A : Thay đổi hoặc cải tiến thiết kế bên trong của ổ
lăn nhưng kích thước bao không thay đổi. Theo nguyên tắc thì ý nghĩa
của các tiếp vị ngữ chỉ đúng với từng loại ổ lăn hoặc những dãy ổ lăn
nào đó.
Ví dụ:
4210 A: Ổ bi đỡ hai dãy không có rãnh tra bi.
3220 A: Ổ bi đỡ chặn hai dãy có góc tiếp xúc không có rảnh.
AC Ổ bi đỡ chặn một dãy có góc tiếp xúc: 25
ADA Rãnh cài vòng chặn trên vòng ngoài được cải tiến; vòng trong hai khối ghép với nhau bằng vòng kẹp
B Thay đổi hoặc cải tiến thiết kế bên trong của
bạc đạn nhưng kích thước bao không thay đổi. Theo nguyên tắc thì ý nghĩa
của các tiếp vị ngữ chỉ đúng với từng dãy ổ lăn nào đó.
Ví dụ:
7224 B: Ổ bi đỡ chặn một dãy có góc tiếp xúc: 40
32210 B: Ổ đũa côn có góc tiếp xúc lớn
Bxx(x) B kết hợp với hai hoặc ba chữ số biểu thị
sự thay đổi về thiết kế tiêu chuẩn mà những tiếp vị ngữ thông thường
không xác định được.
Ví dụ: B20: Giảm dung sai bề rộng
C Thay đổi hoặc cải tiến thiết kế bên trong của ổ
lăn nhưng kích thước bao không thay đổi. Theo nguyên tắc thì ý nghĩa của
các tiếp vị ngữ chỉ đúng với từng dãy ổ lăn nào đó.
Ví dụ:
21306 C: Ổ lăn tang trống không có gờ chặn trên vòng trong, con lăn đối xứng, vòng dẫn hướng tự do và vòng cách dạng ô kín.
CA 1. Ổ lăn tang trống thiết kế kiểu C, nhưng có gờ chặn trên vòng trong và vòng cách được gia công cắt gọt
2. Ổ bi đỡ chặn một dãy để lắp cặp bất kỳ. Khi hai ổ bi loại này lắp
lưng đối lưng hoặc mặt đối mặt thì sẽ có khe hở dọc trục nhỏ
hơn tiêu chuẩn (CB) CAC Ổ lăn tang trống thiết kế kiểu CA nhưng phần
dẫn hướng các con lăn được cải tiến tốt hơn
CB 1. Ổ bi đỡ chặn một dãy để lắp cặp bất kỳ.
Khi hai ổ bi loại này lắp lưng đối lưng hoặc mặt đối mặt thì
trước khi lắp sẽ có khe hở dọc trục tiêu chuẩn
2. Khe hở dọc trục của ổ bi đỡ chặn hai dãy được khống chế
CC 1. Ổ lăn tang trống thiết kế kiểu CA nhưng phần dẫn hướng các con lăn được cải tiến tốt hơn
2. Ổ bi đỡ chặn một dãy để lắp cặp bất kỳ. Khi hai ổ bi loại này lắp
lưng đối lưng hoặc mặt đối mặt thì sẽ có khe hở dọc trục lớn
hơn tiêu chuẩn (CB)
CLN Ổ côn có dung sai theo tiêu chuẩn ISO cấp 6X
CL0 Ổ côn hệ inch có dung sai cấp 0 theo tiêu chuẩn ANSI/ABMA 19.2:1994
CL00 Ổ côn hệ inch có dung sai cấp 00 theo tiêu chuẩn ANSI/ABMA 19.2:1994
CL3 Ổ côn hệ inch có dung sai cấp 3 theo tiêu chuẩn ANSI/ABMA 19.2:1994
CL7C Ổ côn có ma sát thấp và độ chính xác hoạt động cao.
CN Khe hở tiêu chuẩn, thường được sử dụng chung với một chữ cái để cho biết khoảng khe hở được thu nhỏ hoặc dịch chuyển.
Tra cứu vòng bi SKFVí dụ:
CNH Nửa trên của khoảng khe hở tiêu chuẩn
CNL Hai phần tư giữa của khoảng khe hở tiêu chuẩn
CNM Nửa dưới của khoảng khe hở tiêu chuẩn
CNP Nửa trên của khoảng khe hở tiêu chuẩn và nửa dưới của khoảng khe hở C3
Các chữ cái H, M, L và P nêu trên cũng được sử dụng chung với những cấp khe hở C2, C3 và C4
CV Ổ đũa không có vòng cách với thiết kế bên trong được cải tiến
CS Phớt tiếp xúc bằng cao su nitrile butadiene (NBR) được gia cố bằng tấm thép lắp một bên của ổ lăn
2CS Phớt tiếp xúc CS lắp hai bên của ổ lăn
CS2 Phớt tiếp xúc bằng cao su fluoro (FKM) được gia cố bằng tấm thép lắp một bên của ổ lăn
2CS2 Phớt tiếp xúc CS2 lắp hai bên của ổ lăn
CS5 Phớt tiếp xúc bằng cao su nitrile butadiene hydrô hóa (HNBR) được gia cố bằng tấm thép lắp một bên của ổ lăn
2CS5 Phớt tiếp xúc CS5 lắp hai bên của ổ lăn
C1 Ổ lăn có khe hở nhỏ hơn C2
C2 Ổ lăn có khe hở nhỏ hơn khe hở tiêu chuẩn (CN)
C3 Ổ lăn có khe hở lớn hơn khe hở tiêu chuẩn (CN)
C4 Ổ lăn có khe hở lớn hơn C3
C5 Ổ lăn có khe hở lớn hơn C4
C02 Dung sai đặc biệt để nâng cao độ chính xác hoạt động của vòng trong của ổ lăn
C04 Dung sai đặc biệt để nâng cao độ chính xác hoạt động của vòng ngòai của ổ lăn
C08 C02 + C04
C083 C02 + C04 + C3
C10 Dung sai kích thước đường kính ngòai và đường kính lỗ được giảm xuống
D Thay đổi hoặc cải tiến thiết kế bên trong của ổ
lăn nhưng kích thước bao không thay đổi. Theo nguyên tắc thì ý nghĩa của
các tiếp vị ngữ chỉ đúng với từng dãy ổ lăn nào đó.
Ví dụ: 3310 D: Ổ bi đỡ chặn hai dãy có vòng trong hai khối.
DA Rãnh cài vòng chặn trên vòng ngòai được cải
tiến; vòng trong hai khối ghép với nhau bằng vòng kẹp DB Hai ổ bi đỡ một
dãy (1), Ổ bi đỡ chặn một dãy (2) hoặc ổ côn một dãy để lắp cặp lưng
đối lưng. Những chữ cái đi theo sau DB thể hiện độ lớn của khe hở dọc
trục
hoặc dự ứng lực lên cặp ổ lăn trước khi lắp.
A Dự ứng lực nhỏ (2)
B Dự ứng lực trung bình (2)
C Dự ứng lực lớn (2)
CA Khe hở dọc trục nhỏ hơn khe hở tiêu chuẩn (CB)(1, 2)
CB Khe hở dọc trục tiêu chuẩn (1, 2)
CC Khe hở dọc trục lớn hơn khe hở tiêu chuẩn (CB) (1, 2)
C Khe hở dọc trục đặc biệt bằng μm
GA Dự ứng lực nhỏ (1)
GB Dự ứng lực trung bình (1)
G Dự ứng lực đặc biệt bằng daN
Đối với ổ côn lắp cặp thì thiết kế và bố trí của vòng chặn giữa vòng
trong và hai vòng ngoài được thể hiện bằng 2 chữ số đứng giữa DB và
những chữ cái nêu trên.
DF Hai ổ bi đỡ một dãy, ổ bi đỡ chặn một dãy
hoặc ổ côn một dãy để lắp cặp mặt đối mặt. Những chữ cái đi theo sau DF
được giải thích trong phần DB.
DT Hai ổ bi đỡ một dãy, ổ bi đỡ chặn một dãy
hoặc ổ côn một dãy để lắp cặp cùng chiều; đối với ổ côn lắp cặp thì
thiết kế và bố trí của vòng chặn giữa vòng trong và/ hoặc hai vòng ngoài
được thể hiện bằng
hai chữ số đứng ngay sau DT.
E Thay đổi hoặc cải tiến thiết kế bên trong của ổ
lăn nhưng kích thước bao không thay đổi. Theo nguyên tắc thì ý nghĩa của
các tiếp vị ngữ này chỉ đúng với từng sê ri ổ lăn nào đó.
Ví dụ: 7212 BE: Ổ bi đỡ chặn một dãy có góc tiếp xúc 40o và thiết kế bên trong được cải tiến
EC Ổ đũa đỡ một dãy có thiết kế bên trong và phần tiếp xúc giữa mặt đầu của các con lăn và vai chặn được cải tiến
ECA Ổ lăn tang trống theo thiết kế CA nhưng bộ con lăn được cải tiến
ECAC Ổ lăn tang trống theo thiết kế CAC nhưng bộ con lăn được cải tiến
F Vòng cách bằng thép hoặc gang đúc đặc biệt, bố
trí ngay giữa con lăn; thiết kế hoặc vật liệu khác được xác định bằng
những chữ số theo sau F như F1
FA Vòng cách bằng thép hoặc gang đúc đặc biệt, bố trí giữa vai vòng ngoài
FB Vòng cách bằng thép hoặc gang đúc đặc biệt, bố trí giữa vai vòng trong
G Ổ bi đỡ chặn một dãy để lắp cặp bất kỳ. Khi hai ổ bi loại này lắp lưng đối lưng
hoặc mặt đối mặt thì trước khi lắp sẽ có khe hỡ dọc trục nào đó. Biểu
thị đặc tính của mỡ trong ổ lăn. Chữ cái thứ hai cho biết nhiệt độ làm
việc của mỡ và chữ cái thứ ba cho biết loại mỡ. Ý nghĩa của chữ cái thứ
hai như sau:
E Mỡ chịu áp suất cao
F Mỡ thực phẩm
H, J Mỡ chịu nhiệt độ cao, từ –20 đến +130 °C
L Mỡ chịu nhiệt độ thấp, từ –50 đến +80 °C
M Mỡ chịu nhiệt độ trung bình, từ –30 đến +110 °C
W, X Mỡ chịu nhiệt thấp/cao , từ –40 đến +140 °C
Con số theo sau chữ cái thứ ba cho biết sự chênh lệch về lượng mỡ cho
vào trong ổ lăn so với tiêu chuẩn. Các số 1,2,3 cho biết lượng mỡ bôi
sẵn trong ổ lăn ít hơn tiêu chuẩn, từ 4 đến 9 cho biết lượng mỡ bôi sẵn
nhiều hơn.
Ví dụ :
GEA: Mỡ chịu áp suất cao, lượng mỡ cho vào trong ổ lăn theo tiêu chuẩn
GLB2: Mỡ chịu nhiệt độ thấp, lượng mỡ bôi sẵn từ 15 đến 25% khoảng trống
GA Ổ bi đỡ chặn một dãy để lắp cặp bất kỳ.
Khi hai ổ bi loại này lắp lưng đối lưng hoặc mặt đối mặt thì trước khi lắp sẽ có
tải trọng đặt trước nhỏ
GB Ổ bi đỡ chặn một dãy để lắp cặp bất kỳ.
Khi hai ổ bi loại này lắp lưng đối lưng hoặc mặt đối mặt thì trước khi lắp sẽ có
tải trọng đặt trước trung bình
GC Ổ bi đỡ chặn một dãy để lắp cặp bất kỳ.
Khi hai ổ bi loại này lắp lưng đối lưng hoặc mặt đối mặt thì trước khi lắp sẽ có tải trọng đặt trước lớn
GJN Mỡ với chất làm đặc bằng Polyurea, độ đặc NLGI 2 ở nhiệt độ từ –30 đến +150oC (Lượng mỡ bôi sẵn tiêu chuẩn)
GXN Mỡ với chất làm đặc bằng Polyurea, độ đặc NLGI 2 ở nhiệt độ từ –40 đến +150oC (Lượng mỡ bôi sẵn tiêu chuẩn)
H Vòng cách bằng thép dập kiểu hở, được tôi bề mặt
HA Ổ lăn hoặc các bộ phận của ổ lăn được làm bằng
thép tôi bề mặt. Để có thể xác định cụ thể hơn thì HA được ghi kèm với
các chữ số sau:
0 Toàn bộ ổ lăn
1 Vòng trong và vòng ngoài
2 Vòng ngoài
3 Vòng trong
4 Vòng trong, vòng ngoài và bộ con lăn
5 Bộ con lăn
6 Vòng ngoài và bộ con lăn
7 Vòng trong và bộ con lăn
HB Ổ lăn hoặc các bộ phận của ổ lăn được tôi
Bainite . Để có thể xác định cụ thể hơn thì HB được ghi kèm với một
trong các chữ số như đã giải thích trong phần HA
HC Ổ lăn hoặc các bộ phận của ổ lăn được làm bằng
gốm. Để có thể xác định cụ thể hơn thì HC được ghi kèm với một trong các
chữ số như đã giải thích trong phần HA
HE Ổ lăn hoặc các bộ phận của ổ lăn được làm bằng
thép đúc chân không. Để có thể xác định cụ thể hơn thì HE được ghi kèm
với một trong các chữ số như đã giải thích trong phần HA
HM Ổ lăn hoặc các bộ phận của ổ lăn được tôi
Martensite. Để có thể xác định cụ thể hơn thì HM được ghi kèm với một
trong các chữ số như đã giải thích trong phần HA
HN Ổ lăn hoặc các bộ phận của ổ lăn được tôi bề mặt
đặc biệt. Để có thể xác định cụ thể hơn thì HN được ghi kèm với một
trong các chữ số như đã giải thích trong phần HA
HT Mỡ bôi trơn sẵn trong ổ lăn là mỡ chịu nhiệt độ cao (-20 đến +130oC). HT hoặc hai chữ số theo sau HT xác định lọai mỡ.
Lượng mỡ cho vào ổ lăn khác với tiêu chuẩn thì xác định bằng chữ cái hoặc chữ số kết hợp với HTxx:
A Lượng mỡ bôi sẵn trong ổ lăn ít hơn tiêu chuẩn
B Lượng mỡ bôi sẵn trong ổ lăn nhiều hơn tiêu chuẩn
C Lượng mỡ bôi sẵn trong ổ lăn nhiều hơn 70 %
F1 Lượng mỡ bôi sẵn trong ổ lăn ít hơn tiêu chuẩn
F7 Lượng mỡ bôi sẵn trong ổ lăn nhiều hơn tiêu chuẩn
F9 Lượng mỡ bôi sẵn trong ổ lăn nhiều hơn 70 %
Ví dụ: HTB, HT22 hoặc HT24B
HV Ổ lăn hoặc các bộ phận của ổ lăn được làm bằng
thép không gỉ. Để có thể xác định cụ thể hơn thì HV được ghi kèm với
một trong các chữ số như đã giải thích trong phần HA
J Vòng cách bằng thép dập, bố trí ngay giữa các con
lăn, không được tôi; thiết kế và vật liệu khác thì sẽ được ký hiệu thêm
chữ số như J1
JR Vòng cách làm từ hai vòng đệm phẳng bằng thép không tôi, ghép lại bằng đinh tán
K Lỗ côn, góc côn 1:12
K30 Lỗ côn, góc côn 1:30
LHT Mỡ chịu nhiệt độ thấp và cao bôi trơn sẵn trong ổ lăn (-40 đến +140oC). Hai chữ số theo sau LHT cho biết loại mỡ.
Chữ cái hoặc chữ số đi kèm như đã giải thích trong phần “HT” xác định lượng mỡ cho vào ổ lăn khác với tiêu chuẩn.
Ví dụ: LHT23, LHT23C hoặc LHT23F7
LS Phớt tiếp xúc bằng cao su Acrylonitrilebutadiene (NRB) hoặc Polyurethane
(AU), có hoặc không có tấm thép gia cố lắp một bên ổ lăn
2LS Phớt tiếp xúc LS, lắp ở hai mặt của ổ lăn
LT Mỡ chịu nhiệt độ thấp bôi trơn sẵn trong ổ lăn (-50 đến +80oC). LT hoặc hai chữ
số theo sau LT xác định loại mỡ. Chữ cái hoặc chữ số kết hợp đi kèm được nêu
trong phần HT xác định lượng mỡ khác với tiêu chuẩn.
Ví dụ: LT, LT10 hay LTF1
L4B Ổ lăn hoặc các bộ phận của ổ lăn có một lớp phủ bề mặt đặc biệt
L5B Bộ con lăn có một lớp phủ bề mặt đặc biệt
L5DA Ổ lăn NoWear với các con lăn được phủ gốm
L7DA Ổ lăn NoWear với các con lăn và rãnh lăn của vòng trong được phủ gốm
M Vòng cách bằng đồng thau gia công cắt, bố trí
ngay giữa các con lăn; thiết kế và vật liệu khác thì sẽ được ký hiệu
thêm chữ số như M2
MA Vòng cách bằng đồng thau gia công cắt, bố trí giữa vai vòng ngòai
MB Vòng cách bằng đồng thau gia công cắt, bố trí giữa vai vòng trong
ML Vòng cách bằng đồng thau nguyên khối, dạng ô kín, bố trí giữa vai vòng ngoài hoặc vòng trong
MP Vòng cách bằng đồng thau nguyên khối, dạng ô
kín, các ô của vòng cách được đột hoặc khoét, bố trí giữa vai vòng ngoài
hoặc vòng trong
MR Vòng cách bằng đồng thau nguyên khối, dạng ô kín, bố trí ngay giữa các con lăn
MT Mỡ chịu nhiệt độ trung bình bôi trơn sẵn trong ổ
lăn (-30 đến +110oC). Hai chữ số theo sau MT cho biết loại mỡ. Chữ cái
hoặc chữ số kết hợp đi kèm như đã giải thích trong phần “HT” xác định
lượng mỡ cho vào ổ lăn khác với tiêu chuẩn.
Ví dụ: MT33, MT37F9 hoặc MT47
N Rãnh cài vòng chặn trên vòng ngoài
NR Rãnh và vòng chặn trên vòng ngoài
N1 Một rãnh định vị ở một mặt bên của vòng ngoài
N2 Hai rãnh định vị ở một mặt bên của vòng ngoài cách nhau 180o
P Vòng cách bằng Polyamide 6,6 phun ép được độn sợi thủy tinh, bố trí ở giữa con lăn
PH Vòng cách bằng polyether etherketone (PEEK) phun ép, bố trí ở giữa con lăn
PHA Vòng cách bằng Polyether ether ketone (PEEK) ép đùn, bố trí giữa vai vòng ngoài
PHAS Vòng cách bằng PEEK ép đùn, bố trí ở giữa vai vòng ngoài, có rãng bôi trơn ở bề mặt tiếp xúc
P4 Cấp chính xác kích thước và hoạt động theo cấp 4 của tiêu chuẩn ISO
P5 Cấp chính xác kích thước và hoạt động theo cấp 5 của tiêu chuẩn ISO
P6 Cấp chính xác kích thước và hoạt động theo cấp 6 của tiêu chuẩn ISO
P62 P6 + C2
P63 P6 + C3
Q Cải tiến biên dạng tiếp xúc và gia công tinh bề mặt (ổ đũa côn)
Bảng tra sẽ giúp ta dễ dàng trong việc lựa chọn vòng bi bạc đạn cho trục và lỗ trong thiết kế và gia công. Ở
VN ta thường dùng vòng bi bạc đạn rãnh sâu theo tiêu chuẩn KS B 2030.
Để dễ dàng hơn trong việc lựa chọn vòng bi bạc đạn cho trục hay lỗ trong
thiết kế và gia công ta dựa vào đường kính trong của vòng bi bạc đạn và
tra được những thông số như : loại vòng bi bạc đạn (Size), đường kính
ngoài (Outer Diameter) và độ dày (T) theo bảng sau.
Hướng dẫn tra: OD : đường kính ngoài id: đường kính trong T: độ dày ổ lăn Đơn vị: mm
